Raport przygotowany dla Komisji Europejskiej, DG TAXUD, w ramach projektu TAXUD/2019/AO-14, „Badania i raporty dotyczące luki VAT w państwach członkowskich UE-28”, jest kontynuacją ośmiu raportów opublikowanych w latach 2013-2020. Dokument dostarcza corocznych szacunków luki VAT dla UE-28 za lata 2015-2019, obliczając ją jako różnicę między należnym VAT a rzeczywistymi dochodami z VAT. Luka VAT może wynikać z oszustw i unikania podatków, praktyk optymalizacyjnych, bankructw oraz błędów administracyjnych. Chociaż każda z tych przyczyn wymaga różnych działań politycznych, luka VAT nie może być całkowicie wyeliminowana, np. w przypadku bankructw.
Raport stosuje podejście top-down oparte na konsumpcji, ustalone w badaniu z 2013 roku, co zapewnia spójność w szacunkach. Analiza nie pozwala na szczegółowe rozbicie luki VAT na jej przyczyny, jednak KE planuje bardziej szczegółowe badania w przyszłości. Raport analizuje również determinanty luki VAT przy użyciu analizy głównych składowych (PCA) i rozszerza zmienne dotyczące administracji podatkowej.
W 2019 roku luka VAT w UE wyniosła 134 miliardy EUR, co stanowiło 10,3% należnego VAT. Dochody z VAT wzrosły o 3,8%, podczas gdy całkowity podatek VAT wzrósł o 2,9%, co spowodowało spadek luki VAT o około 0,8 punktu procentowego i 6,6 miliarda EUR w porównaniu do 2018 roku. Najmniejsze luki zaobserwowano w Chorwacji (1%), Szwecji (1,4%) i Cyprze (2,7%), a największe w Rumunii (34,9%), Grecji (25,8%) i Malcie (23,5%).
Raport przedstawia również efektywność zbierania podatków (wskaźnik C-efficiency) i lukę polityczną, która wyniosła średnio 44,7% w UE. Luka polityczna to teoretyczne straty dochodów z powodu stosowania zwolnień i obniżonych stawek. W 2019 roku średnia efektywność zbierania podatków wyniosła 55,5% finalnej konsumpcji. Analiza ekonometryczna wykazała, że luka VAT jest wpływana przez czynniki ekonomiczne, instytucjonalne oraz działania administracji podatkowej, z najważniejszymi zmiennymi będącymi wzrost PKB i saldo budżetowe.
Raport został przygotowany przez zespół ekspertów CASE pod kierownictwem Grzegorza Poniatowskiego, z udziałem Mikhaila Bonch-Osmolovskiego i Adama Śmietanki, oraz koordynowany przez Roberto Zavattę (Economisti Associati).
