Prezentujemy Zeszyt mBank-CASE Nr 174 pt. „Jak pokonać kryzys energetyczny w Polsce?”. Na publikację składa się artykuł autorstwa Macieja Stańczuka i Roberta Kuraszkiewicza o tym samym tytule oraz komentarz do tego artykułu autorstwa Janusza Steinhoffa.
U progu zimy 2022/23 Europa stanęła w obliczu największego kryzysu energetycznego od zakończenia zimnej wojny. Jego bezpośrednią przyczyną jest zbrojny atak Rosji na Ukrainę i związane z nim sankcje nakładane na Rosję przez Unię Europejską. Przez lata rynki europejskie uzależniały się od rosyjskich surowców, co w obecnych warunkach przekłada się na zwiększone ceny energii. Ze względu na różny stopień uzależnienia od Rosji, w zależności od konkretnego państwa kryzys jest mniej lub bardziej odczuwalny.
Polskę dotyka on jednak mocniej. Ceny paliw kopalnych w ostatnich 12 miesiącach radykalnie wzrosły, a polska gospodarka jest od nich ogromnie uzależniona. Energetyka potrzebuje w tej chwili planu kryzysowego. Ten plan musi być jednak wpisany w większy projekt – w budowę nowoczesnego systemu niskoemisyjnego. Problem jest dużo większy, niż może się wydawać, a powrót do status quo po zakończeniu wojny, który prędzej czy później nastąpi, nie jest rozwiązaniem dobrym dla Polski.
Celem opracowania jest przedstawienie globalnych trendów ważnych dla przyszłości energetyki w Polsce i zaproponowanie rekomendacji dla polityki gospodarczej na krótką metę i na długi okres. Autorzy wyszli z propozycją siedmiu obszarów działań, które w krótkim terminie mogą zminimalizować koszty obecnego kryzysu dla społeczeństwa i gospodarki oraz pozwolą rozpocząć budowę nowoczesnego, niskoemisyjnego systemu elektroenergetycznego. Autorzy zaproponowali:
- Wprowadzenie w trybie pilnym rządowego zarządzania kryzysowego oraz przygotowanie programu funkcjonowania polskiej gospodarki jesienią i zimą 2022 roku, przy ograniczeniach dostaw energii elektrycznej, węgla i gazu.
- Przygotowanie i wdrożenie programu inwestycji w rozwój nowoczesnych, rozproszonych sieci przesyłowych, które dzisiaj nie są w stanie przyjąć istotnie większych ilości energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych.
- Odblokowanie inwestycji w energetykę odnawialną.
- Wprowadzenie nowoczesnych cyfrowych systemów zarządzania popytową stroną rynku energetycznego, co istotnie zwiększy elastyczność polskiego rynku energii i zmniejszy ryzyko braku rezerw mocy.
- Szybkie wydzielenie aktywów węglowych z bilansu polskich grup energetycznych.
- Uelastycznienie funkcjonowania starych bloków węglowych (200+) przy jednoczesnym przedstawieniu Komisji Europejskiej całościowego i wiarygodnego programu transformacji energetycznej w kierunku dekarbonizacji.
- Kontynuację programów inwestycji w energię wiatrową na morzu i podjęcie decyzji o realizacji projektów w obszarze energetyki jądrowej.
Z analizy wynika, że Polska musi przestawić swoją energetykę w znaczącym stopniu na odnawialne źródła energii, konieczne jest podjęcie decyzji o inwestycjach w energetykę jądrową. Polska musi iść w kierunku realizacji polityki klimatyczno-energetycznej Unii Europejskiej, czyli zwiększyć dynamikę tworzenia nowych mocy w odnawialnych źródłach. Konieczne są także duże inwestycje w sieci dystrybucyjne i przesyłowe.
W podsumowaniu autorzy podkreślają, że transformacja energetyczna jest największym wyzwaniem dla Polski i będzie ona trwała przez kilkanaście lub kilkadziesiąt lat. W sektorze energetycznym potrzebna jest stabilizacja, niezbędny jest porządek kompetencyjny i regulacyjny. Konieczne jest również efektywne zarządzanie kryzysowe i odejście od ręcznego sterowania podmiotami gospodarczymi.
