Co należy zmienić w polskich podatkach?
Wiele, ale nie wszystko.
Zostawiając krytykę na koniec – polski system podatkowy skutecznie niweluje dysproporcje w redystrybucji dochodów. Posługując się podstawową miarą nierówności, tzw. indeksem GINI, niejeden umiarkowany liberał doszedł do wniosku, że system spełnia swoje zadanie. Według obliczeń Janet Gornick z New Yorkera (dane z 2011) na tle krajów rozwiniętych Polska znajduje się mniej więcej w połowie dystansu między socjalną Szwajcarią i liberalnymi Stanami Zjednoczonymi. Gdyby w obliczeniach nie uwzględnić opodatkowania, objęlibyśmy niechlubne prowadzenie w rankingu krajów o największych nierównościach.
Dysproporcje w redystrybucji dochodu w 2011
Fot.: Default
Źródło: Janet Gornick, New Yorker
Co więcej, Polska ma relatywnie niski udział opodatkowania pracy w klinie podatkowym. Porównanie polskiego systemu do systemów krajów Unii Europejskiej wypada całkiem korzystnie. Jako że opodatkowanie pracy ma spośród wszystkich form opodatkowania najbardziej negatywny wpływ na wielkość zatrudnienia, trzy punkty procentowe wynikające z obciążenia dochodu w całkowitych 33 proc. klina podatkowego nie powinno przerażać. Co miesiąc odprowadzamy z pensji zbyt dużo, ale gównie do ZUS. Wykres Eurostatu obrazuje, jak małą część klina podatkowego w Polsce stanowi PIT.
Klin Podatkowy w krajach Unii Europejskiej w 2012
Fot.: Default
Źródło: Eurostat
Dane Eurostatu nie tylko pozwalają porównać strukturę klina podatkowego, ale również jego całkowitą wielkość. Porównanie z krajami UE o podobnym stopniu rozwoju gospodarczego pokazuje, że niższy poziom fiskalizmu jest możliwy, a wręcz z wielu względów konieczny. Jak zmniejszyć klin podatkowy? Poprawiając szczelność systemu podatkowego. Rozrośnięta w Polsce szara strefa uszczupla dochody budżetowe znacznie bardziej niż w większości krajów UE. W zależności od metody badania od 15 do 25 proc. rzeczywistych zobowiązań podatkowych nie jest rejestrowane.
Szara strefa nie jest jednak najpoważniejszym problemem polskiego systemu podatkowego. Rankingi instytucji międzynarodowych są zgodne. Według raportu konkurencyjności Światowego Forum Ekonomicznego regulacje i stawki podatkowe są wymieniane przez około 34 proc. respondentów-przedsiębiorców jako główny czynnik hamujący prowadzenie interesów. Na ten wynik wpływ mają przede wszystkim złożone regulacje. Potwierdza to nieco starsze badanie OECD z 2011 roku (Sustainable Govrnance Indicators), stawiające Polskę na ostatnim miejscu pod względem poziomu przejrzystości systemu podatkowego wśród 32 badanych krajów. Regulacji jest zbyt dużo i zbyt często są one zastępowane nowymi. O skali problemu świadczy wynik badania Deloitte, według którego polski system podatkowy jest najmniej stabilny w Europie (European Tax Survey. The benefits of stability, 2013).
Zobacz też: Przyjazny system podatkowy? Polska na 113. miejscu
Obecny system podatkowy jest niejasny dla wielu podatników, a powinien być tak zbudowany, by nie istniała potrzeba wydawania przez ministerstwo licznych interpretacji, takich jak ta skierowana do użytkowników wind. Polska gospodarka będzie rozwijała się w szybkim tempie i dołączy do grupy tych najbardziej konkurencyjnych tylko jeśli prawo podatkowe stanie się zrozumiałe, system – stabilny, wielkość szarej strefy – mała, a poziom fiskalizmu – niski.
